การขนส่งตัวอย่างติดเชื้ออย่างปลอดภัยสำหรับผู้ปฏิบัติงานในห้องปฏิบัติการภายใต้กรอบแนวคิดสุขภาพหนึ่งเดียวของประเทศไทย

บทนำ

การขนส่งสารชีวภาพอย่างปลอดภัยของประเทศไทยจะต้องดำเนินการภายใต้ข้อกำหนดของพระราชบัญญัติเชื้อโรคและพิษจากสัตว์ พ.ศ. 2558 รวมถึงข้อกำหนดขององค์การสหประชาชาติที่เกี่ยวข้องกับการขนส่งตัวอย่าง นอกจากนี้ในการตรวจประเมิน  Joint External Evaluation (JEE) ของประเทศไทยในระหว่างเดือนตุลาคมถึงพฤศจิกายน พ.ศ. 2566 ที่ผ่านมา ได้มีการเน้นย้ำถึงการจัดทำวิธีการปฏิบัติในการขนส่งและการส่งต่อตัวอย่างเพื่อตรวจวินิจฉัยทางห้องปฏิบัติการ วิธีการปฏิบัติเหล่านี้ไม่เพียงแต่จะช่วยส่งเสริมการประสานงานภายใต้กรอบแนวคิดสุขภาพหนึ่งเดียวระหว่างภาคส่วนต่างๆ ซึ่งประกอบด้วย หน่วยงานด้านสาธารณสุข หน่วยงานด้านสุขภาพสัตว์ หน่วยงานด้านสิ่งแวดล้อม รวมถึงสถาบันการศึกษา เท่านั้น แต่ยังเป็นการให้ความสำคัญกับมาตรการด้านความปลอดภัยทางชีวภาพ (biosafety measures) ในระหว่างการขนส่งตัวอย่างติดเชื้อ ซึ่งมาตรการที่มีประสิทธิภาพมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการตอบสนองในภาวะการเกิดโรคระบาด

”กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์” เป็นหน่วยงานที่มีหน้าที่ความรับผิดชอบในการให้ความรู้พื้นฐานแก่ผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย ดังนั้นจึงมีความจำเป็นในการจัดทำหลักสูตรการขนส่งตัวอย่างที่ครอบคลุมความรู้และวิธีปฏิบัติพื้นฐาน โดยครอบคลุมถึงการแบ่งประเภทของสารติดเชื้อ วิธีการขนส่ง การจัดการกรณีเกิดเหตุรั่วไหลของสารติดเชื้อและการรายงานอุบัติการณ์ให้แก่ผู้ปฏิบัติงานในห้องปฏิบัติการสุขภาพหนึ่งเดียว ซึ่งหลักสูตรนี้มุ่งเน้นในการรักษาความสมบูรณ์ของตัวอย่างที่ทำการขนส่งและรับรองความปลอดภัยของบุคลากรที่เกี่ยวข้อง ซึ่งทั้งสองมาตรการนี้มีความสำคัญในการควบคุมและลดการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้ออุบัติใหม่ไปพร้อมกับการให้ความสำคัญกับความปลอดภัยของชุมชน

หลักสูตรนี้ครอบคลุมหลักการพื้นฐานของการส่งต่อและขนส่งตัวอย่างซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญของกระบวนงานในห้องปฏิบัติการ การรับรองความปลอดภัยทางชีวภาพเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งในการการรักษาความสมบูรณ์ของตัวอย่างติดเชื้อขณะขนส่ง การปฏิบัติตามข้อกำหนดของพระราชบัญญัติเชื้อโรคและพิษจากสัตว์ พ.ศ. 2558 ถือเป็นสิ่งสำคัญในการทำให้การปฏิบัตินี้มีมาตรฐาน หลักสูตรนี้จะมุ่งเน้นการสร้างระบบที่เข้มแข็งในการขนส่งตัวอย่างโดยเฉพาะในภาวะที่เกิดการระบาดของโรคอย่างเฉียบพลันที่เชื่อมโยงกับกรอบแนวคิดสุขภาพหนึ่งเดียว เนื้อหาของหลักสูตรจะครอบคลุมการแบ่งประเภทสารติดเชื้อ ระบบการบรรจุหีบห่อ และการจัดการสถานการณ์ฉุกเฉิน การขนส่งที่มีประสิทธิภาพและความปลอดภัยนั้นมีความสำคัญอย่างยิ่งในการรักษาคุณภาพตัวอย่างและป้องกันความปลอดภัยของผู้ปฏิบัติงาน ขณะเดียวกันการมีแนวทางปฏิบัติที่เข้มงวดในการขนส่งตัวอย่างจะเป็นหัวใจสำคัญในการเคลื่อนย้ายตัวอย่างได้อย่างน่าเชื่อถือระหว่างเครือข่ายการวินิจฉัย

วัตถุประสงค์ของหลักสูตร

1. เพื่อความเข้าใจในการระบุ จำแนก ทำเครื่องหมาย ติดฉลาก บรรจุหีบห่อ จัดทำเอกสาร และการจัดการระบบห่วงโซ่ความเย็นสำหรับการขนส่งสารติดเชื้อ เพื่อให้มั่นใจว่าการขนส่งมีความปลอดภัย
2. เพื่อเสริมสร้างการประยุกต์ใช้ความรู้ในการดำเนินการปฏิบัติระหว่างผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในหลายภาคส่วน
3. เพื่อแจ้งเตือนและตอบสนองต่อภาวะฉุกเฉินได้อย่างทันท่วงที

กลุ่มเป้าหมาย

ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียภายใต้กรอบแนวคิดสุขภาพหนึ่งเดียวและห่วงโซ่การขนส่งตัวอย่างติดเชื้อ โดยเฉพาะผู้จัดเตรียมและส่งตัวอย่าง (shippers) และผู้ขนส่งตัวอย่าง (couriers) รวมถึงบุคลากรสาธารณสุขขั้นปฐมภูมิซึ่งเป็นแนวหน้าในการปฏิบัติงานด้านสุขภาพ

ผลที่คาดว่าจะได้รับ

ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในประเทศไทยได้รับการเสริมสร้างความรู้เพื่อให้มั่นใจว่าการขนส่งสารติดเชื้อมีความปลอดภัย โดยให้ความสำคัญกับการระบุ จำแนก ทำเครื่องหมาย ติดฉลาก บรรจุหีบห่อ จัดทำเอกสาร และการจัดการระบบห่วงโซ่ความเย็นอย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งการบรรลุเป้าหมายนี้สำเร็จได้โดยผ่านการประสานความร่วมมือระหว่างหลายภาคส่วน รวมถึงห้องปฏิบัติการด้านสุขภาพคนและสุขภาพสัตว์ โดยดำเนินการภายใต้กรอบแนวคิดสุขภาพหนึ่งเดียวเพื่อเสริมสร้างกลไกการประสานงานในการปฏิบัติและรับรองว่าการขนส่งสารติดเชื้อได้ปฏิบัติตามข้อกำหนดอย่างครบถ้วน

บทเรียนภายใต้หลักสูตรประกอบด้วย

1. บทนำด้านข้อกำหนดและกฎหมาย
2. การแบ่งประเภทสารติดเชื้อ
3. ระบบการบรรจุหีบห่อ
4. ผู้จัดเตรียมและส่งตัวอย่าง (shippers) และผู้ขนส่งตัวอย่าง (couriers)
5. การจัดทำเอกสาร
6. การตอบสนองกรณีเหตุฉุกเฉิน

อาจารย์ผู้สอน

1. นายอธิวัฒน์ ปริมสิริคุณาวุฒิ
2. นายสุทธิวัฒน์ ลำไย
3. นางอภิชญา สกุลไทย
4. นายวิพัฒน์ กล้ายุทธ
5. นายภูเบศร์ ยะอัมพันธ์
6. นางสาวดนาพร สารพฤกษ์
7. นายประสพชัย อร่ามรุ่งโรจน์
8. Ms. Sirion Powpunt